Artikel op PensioenPro.nl door Frank van Alphen
Dat is een van de uitkomsten van een onderzoek van de Universiteit Maastricht in samenwerking met Montae & Partners. 'Zodra het over begeleiding gaat, zeggen pensioenfondsen dat de deelnemer daar niet voor wil betalen', zegt Maarten van der Tuin van adviesbureau Montae. 'Dit onderzoek laat zien dat dat niet geldt voor een deel van de deelnemers.' Kanttekening hierbij is dat de deelnemers uit dit onderzoek gemiddeld tweemaal modaal verdienden.
Slechts een paar procent van de deelnemers koos voor een bedrag ineens. Dit is een nieuwe mogelijkheid waarbij de deelnemer maximaal 10% van zijn pensioenvermogen ineens mag ontvangen. Naar verwachting is dit mogelijk vanaf 1 januari volgend jaar. Op het moment dat dit onderzoek werd gedaan, was het nog niet mogelijk in de praktijk.
De onderzoekers hebben niet gevraagd waarom deelnemers hun keuzes hebben gemaakt. 'Dat zo weinig mensen kiezen voor een bedrag ineens, kan het gevolg zijn van onbekendheid met die mogelijkheid. De voorlichting hierover verschilt per pensioenfonds', aldus Van der Tuin. 'Een andere reden is waarschijnlijk dat de onderzochte groep een relatief hoog inkomen heeft. Ik neem aan dat een bedrag ineens interessanter is voor deelnemers met lagere inkomens. Die moeten misschien nog een openstaande schuld aflossen of willen eindelijk die caravan aanschaffen. Dat is ook de groep die moet opletten op de gevolgen voor de gevolgen voor eventuele toeslagen.'
De onderzoekers verdeelden bijna honderd werkende 55-plussers van vijf pensioenfondsen in drie groepen. De eerste groep moest op eigen houtje met behulp van een computerprogramma (het digitale keuzeplatform) een keuze maken uit een vaste, een hoog-laag-, een laag-hoog-uitkering en een bedrag ineens. De tweede groep deed hetzelfde. maar dan als deelnemer aan een online-groep met twee begeleiders die hielpen als deelnemers vastliepen. De derde groep maakte dezelfde keuze met dezelfde software, maar werd daarbij persoonlijk geholpen door een keuze begeleider. Die keuzebegeleider deed dat via videobellen.
De keuzes die de drie groepen maakten, ontliepen elkaar nauwelijks. Ongeveer de helft koos voor een vaste uitkering en de andere helft had de voorkeur voor een hooglaaguitkering. Niemand wilde een laag-hooguitkering en maar een paar procent koos een bedrag ineens. De gemaakte keuzes werden niet doorgevoerd, maar zijn wel gebaseerd op de wensen van de deelnemers.
De mate waarin de deelnemer werd begeleid, had een duidelijke invloed op de waardering van het keuzeproces. Deelnemers die persoonlijke begeleiding hebben gehad, zijn zekerder van hun zaak Ze vinden dat ze inzicht hebben in de financiële gevolgen van hun beslissing en hebben een betere afweging kunnen maken', aldus Van der Tuin. 'Ook realiseren ze zich dat ze veel nog niet weten over pensioen.' Degenen die alleen achter de pc zaten, zijn het minst overtuigd van hun keuze.
Het onderzoek toont volgens Van der Tuin ook aan dat de behoefte aan keuzebegeleiding groot is. 'Hoewel de deelnemers zeker een uur kwijt zijn, kregen we opvallend veel aanmeldingen. Bij een van de fondsen wilde de helft van genodigden, meedoen. Dat is een hoge score.'
Volgens de onderzoekers blijkt uit de resultaten dat deelnemers vaak niet genoeg hebben aan alleen digitale begeleiding met behulp van een tool Van der Tuin: 'De deelnemers hebben behoefte aan hulp van een keuzebegeleider. Het lijkt in die zin op hypotheekadvies. Het is mogelijk een hypotheek online af te sluiten, maar de meeste huizenkopers gaan toch naar een hypotheekadviseur. De extra kosten nemen ze voor lief.'
'Het is goed als pensioenfondsen en werkgevers nadenken over manieren om keuzebegeleiding aan te bieden', aldus Van der Tuin. 'In sommige cao's zijn hierover al afspraken gemaakt.' De vrees bij pensioenfondsen is vaak dat de kosten uit de pan rijzen als persoonlijke begeleiding wordt aangeboden. 'Het is goed mogelijk die kosten in de hand te houden door het proces strak te organiseren', meent Van der Tuin. 'Bij het keuzeplatform uit het onderzoek moesten de deelnemers bijvoorbeeld van tevoren allerlei documenten en informatie uploaden. Dat maakt het hele proces efficiënter. De keuzebegeleider kan zich dan concentreren op de inhoud en doorvragen over gemaakte keuzes.'